Digital Forensics: Η Σημασία της Εγκληματολογικής Έρευνας Ανάκτησης και Ανάλυσης Ψηφιακών Πειστηρίων

Στη σύγχρονη εποχή της ψηφιακής επικοινωνίας και της τεχνολογικής ανάπτυξης, η ανάλυση ψηφιακών πειστηρίων για την ανάκτηση αποδεικτικών στοιχείων αποτελεί αναπόσπαστο μέρος πολλών ιδιωτικών ερευνών και δικαστικών διαδικασιών.

Δημήτρης Γεωργίου

MSc MA MBCS CPFA CPSP CISSP
Chief Security Officer-Partner
Δικαστικός Πραγματογνώμονας
Alphabit Cybersecurity
www.alphabit.gr

Digital Forensics ή ψηφιακή εγκληματολογία είναι κλάδος της Πληροφορικής και ειδικά της Κυβερνοασφάλειας που ασχολείται με την ανάκτηση, ανάλυση και πιστοποίηση ψηφιακών δεδομένων από κάθε είδους ηλεκτρονικά συστήματα. Η εφαρμογή αυτής της επιστήμης είναι κρίσιμη για τη διαλεύκανση εγκλημάτων, για την υποστήριξη διαπραγματεύσεων, για τη χάραξη νομικής στρατηγικής και για τη διασφάλιση της ακεραιότητας των πληροφοριών.

Στον κλάδο αυτό ηγείται από χρόνια η Alphabit Cybersecurity διαθέτοντας εξειδικευμένο εργαστήριο, καταρτισμένους αναλυτές και πολυετή εμπειρία παρέχοντας αξιόπιστη τεχνική συμβούλευση, ανεξάρτητες εργαστηριακές εξετάσεις και τεχνικές πραγματογνωμοσύνες για τμήματα ασφαλείας, δικηγόρους και νομικά τμήματα σε ιδιωτικούς και κρατικούς φορείς.

Ορισμός και Σημασία των Digital Forensics

Τα Digital Forensics αφορούν στην αμερόληπτη, αξιόπιστη και επιστημονικά τεκμηριωμένη συλλογή, ανάλυση και διατήρηση ψηφιακών αποδεικτικών στοιχείων, με σκοπό τη χρήση τους σε έρευνες και δικαστικές διαδικασίες. Στον σύγχρονο κόσμο, όπου οι Υπολογιστές και οι Έξυπνες Συσκευές, οι Ψηφιακές Πλατφόρμες και τα Συστήματα Επιτήρησης και Ελέγχου καταγράφουν μεγάλο όγκο δεδομένων, η δυνατότητα επεξεργασίας και αξιολόγησης αυτών των στοιχείων με τρόπο αξιόπιστο και αποτελεσματικό είναι συχνά απαραίτητη.

Η σημασία των Digital Forensics είναι τεράστια σε τομείς όπως:

• Νομικές έρευνες, όπου τα ψηφιακά στοιχεία μπορούν να αποτελέσουν θεμέλιο χάραξης νικηφόρας στρατηγικής και αποδεικτικό εργαλείο σε δικαστικές υποθέσεις.
• Εταιρικές διαμάχες, σε αστικές υποθέσεις, σε εταιρικές έρευνες διαρροής δεδομένων ή κατάχρησης συστημάτων και σε διεθνείς διαιτησίες για την ανάκτηση κρίσιμων αποδεικτικών στοιχείων.
• Κανονιστική συμμόρφωση, ειδικά σε κλάδους όπως οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, όπου οι έλεγχοι είναι αυστηροί και απαιτούν την ανεύρεση (e-discovery) ηλεκτρονικών στοιχείων για αποτροπή της απάτης.
• Διαχείριση κυβερνοεπιθέσεων, όπου η ανάλυση ψηφιακών δεδομένων βοηθά στον εντοπισμό της προέλευσης μιας επίθεσης, στον προσδιορισμό της μεθόδου εισβολής, στην απόδοση ευθυνών και στη λήψη μέτρων αποτροπής μελλοντικών απειλών.
• Ηλεκτρονική απάτη και οικονομικό έγκλημα, όπως περιπτώσεις ηλεκτρονικού ψαρέματος, κοινωνικής μηχανικής, κλοπής ταυτότητας, ξεπλύματος χρήματος ή εσωτερικής πληροφόρησης και εκμετάλλευσης προνομιακής θέσης.
• Προστασία Πνευματικής Ιδιοκτησίας, όπου μπορεί να συμβάλει στον εντοπισμό της μη εξουσιοδοτημένης αντιγραφής, διανομής ή χρήσης ευαίσθητων πληροφοριών, εμπορικών μυστικών ή εταιρικών απόρρητων.
• Δημόσια και εθνική ασφάλεια, στην αντιμετώπιση και πρόληψη απειλών, όπως τρομοκρατία, κατασκοπεία ή παραβιάσεις εθνικής ασφάλειας, μέσω της ανάλυσης επικοινωνιών και ηλεκτρονικών συναλλαγών. 

Συλλογή Δεδομένων

Η ανάκτηση και συλλογή των δεδομένων αποτελεί το πρώτο και πιο κρίσιμο στάδιο στα Digital Forensics καθώς κακός, μη εγκληματολογικά ασφαλής,  χειρισμός σε αυτό το στάδιο μπορεί να μολύνει τα ψηφιακά πειστήρια και να μειώσει ή να μηδενίσει την αξία των εξαγόμενων αποδεικτικών στοιχείων. Η φάση αυτή περιλαμβάνει την καταγραφή, απομόνωση και διατήρηση των ψηφιακών στοιχείων με τρόπο που διασφαλίζει την ακεραιότητά τους.

Πληροφορίες που συλλέγονται είναι ποικίλες:

• Ψηφιακά αρχεία, έγγραφα, εικόνες, βίντεο και ήχος.
• Δεδομένα από ηλεκτρονικές μηχανές και αισθητήρες
• Πληροφορίες από ψηφιακές πλατφόρμες/cloud
• Καταγραφές συστημάτων (logs) και αρχεία τηλεμετρίας

Η ακεραιότητα της διαδικασίας είναι κρίσιμη. Κατά την ανάκτηση και συλλογή δεδομένων πρέπει να ακολουθούνται αυστηρά πρωτόκολλα που διασφαλίζουν ότι τα δεδομένα δεν αλλοιώνονται και παραμένουν αξιόπιστα ως αποδεικτικά στοιχεία.

Πιστοποίηση Αυθεντικότητας

Η πιστοποίηση της αυθεντικότητας των αποδεικτικών στοιχείων είναι κρίσιμο βήμα για τη χρήση τους σε δικαστικές διαδικασίες.

Αυτή επιτυγχάνεται μέσα από:

• Απόκτηση από αξιόπιστες πηγές με διαδικασίες και πρωτόκολλα που θεωρούνται εγκληματολογικά ασφαλή (forensically sound).
• Τεκμηρίωση της αλυσίδας επιμέλειας (chain of custody) δηλαδή αναλυτική καταγραφή του ποιος έλαβε, φύλαξε, επεξεργάστηκε και μεταβίβασε ψηφιακά πειστήρια και αποδεικτικό υλικό.
• Διασφάλιση τεχνικής επάρκειας στην αξιολόγηση μέσα από συνεργασία με ειδικούς και εργαστήρια που διαθέτουν πιστοποιήσεις, γνώσεις και τεχνολογίες για την επαλήθευση των δεδομένων, καθώς πιστοποίηση της αυθεντικότητας των εξεταζόμενων πειστηρίων και των εξαγόμενων αποδεικτικών στοιχείων διασφαλίζει ότι αυτά δεν θα μπορούν να αμφισβητηθούν και ως εκ τούτου θα είναι παραδεκτά σε δικαστήριο για να παράξουν το επιθυμητό νομικό αποτέλεσμα.

Ανάλυση και Εξαγωγή Στοιχείων

Αφού τα δεδομένα ανακτηθούν, ειδικοί αναλυτές επεξεργάζονται και αξιολογούν τις πληροφορίες.

Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει τα εξής βήματα:

• Ανάδειξη κρίσιμων σημείων: Έρευνα σε βάθος και εντοπισμό των δεδομένων που έχουν σημασία για την υπόθεση.
• Συγκριτική ανάλυση: Διασταύρωση των στοιχείων με άλλες πηγές για την επιβεβαίωση της αξιοπιστίας τους.
• Εργαστηριακή – Πειραματική δοκιμή: Χρήση πειραματικών μεθόδων για να διαπιστωθεί η αξιοπιστία και η αποδεικτική ισχύς των ευρημάτων.

Η ανάλυση αυτή απαιτεί βαθιά εξειδίκευση και τεχνική κατάρτιση, χρήση ειδικού λογισμικού ανάλυσης, αποκρυπτογράφησης και ανάκτησης δεδομένων, εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης και ισχυρούς εγκληματολογικούς σταθμούς εργασίας.

 Ανεξάρτητη Εργαστηριακή Πραγματογνωμοσύνη

Η ανεξάρτητη εργαστηριακή πραγματογνωμοσύνη είναι θεμέλιος λίθος της αξιοπιστίας των Digital Forensics. Η ανεξαρτησία του εργαστηρίου και των ερευνητών διασφαλίζει ότι:

• Δεν υπάρχει διένεξη συμφερόντων ανάμεσα σε εκείνο το μέρος που χειρίζεται ή δημιουργεί τα δεδομένα και σε εκείνο το μέρος που παρέχει την ανάλυση των δεδομένων.
• Δεν υπάρχουν προκαταλήψεις ή πιέσεις, διατηρώντας την αντικειμενικότητα.
• Τα αποτελέσματα είναι διεθνώς αποδεκτά, καθώς εφαρμόζονται δοκιμασμένες τεχνικές και μεθοδολογίες συλλογής, ανάλυσης και πιστοποίησης.
• Η διαδικασία είναι πλήρως τεκμηριωμένη, ώστε να μπορεί να αντέξει σε τεχνικό και νομικό έλεγχο και να επιτρέπει την επανάληψη της διαδικασίας από τρίτο εργαστήριο με τη βεβαιότητα ότι θα παράξει το ίδιο αποτέλεσμα.

 Γενικά, τα Digital Forensics είναι ένα ισχυρό εργαλείο που επιτρέπει τη συλλογή, ανάλυση και αξιολόγηση ψηφιακών πειστηρίων με τρόπο έγκυρο και αξιόπιστο. Παράλληλα, η συνεχής εξέλιξη της τεχνολογίας δημιουργεί νέες προκλήσεις και ευκαιρίες για την διαχείριση υποθέσεων που περιλαμβάνουν ψηφιακά πειστήρια, καθιστώντας την επιστημονική και εργαστηριακή υποστήριξη πιο αναγκαία από ποτέ.

Η επιλογή αξιόπιστου συνεργάτη Digital Forensics είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της αντικειμενικότητας και της ακεραιότητας των αποτελεσμάτων, προστατεύοντας τη διαδικασία της έρευνας και τελικώς τα συμφέροντα εκείνων που την παραγγέλλουν.

Η Alphabit Cybersecurity είναι σε θέση να προσφέρει αξιόπιστες αναλύσεις και πραγματογνωμοσύνες με πολυετή εμπειρία, εκπαιδευμένο προσωπικό, ίδια μέσα και δικό της εργαστήριο ανάλυσης, εμπειρία συνεργασίας με νομικούς και στελέχη επιχειρήσεων, για να υποστηρίξει αποτελεσματικά κάθε είδους υπόθεσή που απαιτεί ειδική έρευνα και τεκμηρίωση