“Πρώτα από όλα ο Άνθρωπος” ..σε κάθε Στρατηγική Ασφάλειας !

Είχαμε τη χαρά να συναντήσουμε τον Σύμβουλο Διαχείρισης Κινδύνων,  Ευάγγελο Μαστροβασίλη, όπου σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη μας αναπτύσσει  τις απόψεις του σχετικά με τη ανθρωποκεντρική προσέγγιση που πρέπει να διέπει τη διαχείριση των σύγχρονων κινδύνων, την ευθυγράμμιση του Security με τo Safety και τον κομβικό ρόλο του Υπεύθυνου Ασφάλειας και των σύγχρονων τεχνολογιών.

Συνέντευξη με τον Ευάγγελο Μαστροβασίλη

Σύμβουλος Διοίκησης σε θέματα Διαχείρισης Κινδύνων, ΣΚΛΑΒΕΝΙΤΗΣ Α.Ε.Ε

Κύριε Μαστροβασίλη, είναι γεγονός ότι οι κίνδυνοι και οι απειλές για την ασφάλεια ενός οργανισμού αυξάνονται ποσοτικά και εξελίσσονται ποιοτικά. Πως εσείς λοιπόν ιεραρχείτε σήμερα τις προκλήσεις για την ασφάλεια σε ένα οργανισμό που συνθέτουν το τοπίο των ενδεχόμενων κρίσεων ;

Σε έναν Οργανισμό το πιο σημαντικό μετά την αξιολόγηση και εκτίμηση των κινδύνων είναι η ιεράρχηση τους ώστε να μπορεί να δοθεί η απόλυτη προτεραιότητα στο σχεδιασμό και την αντιμετώπιση όσων κινδύνων είναι δυνατόν να επηρεάσουν σημαντικά τη βιωσιμότητα του.

Η ιεράρχηση των κινδύνων πρέπει να βασίζεται σε δύο παράγοντες.

• Ο πρώτος παράγοντας είναι εάν υπάρχει κίνδυνος για την ανθρώπινη ζωή και υγεία, αξίες ανεκτίμητες και οι οποίες πρέπει να διαφυλάττονται με κάθε μέσο και τρόπο. Η απολυτή προτεραιότητα στα μέτρα προστασίας της ανθρώπινης ζωής και υγείας επιβάλλεται καθώς η ζημιά που μπορεί να προκληθεί να είναι τόσο μεγάλη που ακόμα και οι μεγαλύτεροι Οργανισμοί να μην καταφέρουν να την διαχειριστούν και να ανακάμψουν.
• Ο δεύτερος παράγοντας είναι ο οικονομικός, είναι αυτός που καθορίζει την ανθεκτικότητα ενός Οργανισμού και ορίζει την ανοχή του απέναντι σε κάθε κίνδυνο.

Συνεπώς κάθε Οργανισμός οφείλει να έχει σε απόλυτη προτεραιότητα τους κινδύνους που απειλούν την ανθρώπινη ζωή και υγεία και κατόπιν να υπολογίζει τους κινδύνους που τον απειλούν μόνο οικονομικά, ωστόσο είναι πολύ σημαντικό και θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το πόσο πιθανό είναι να εμφανιστεί και να απειλήσει ο εκάστοτε κίνδυνος τον Οργανισμό.

Πάραυτα θα συνιστούσα στους υπολογιστικούς πίνακες που υποδεικνύουν τη θέση του εκάστοτε κινδύνου να λαμβάνονται υπόψη, πολύ σοβαρά δηλαδή με ειδικούς συντελεστές, οι κίνδυνοι που απειλούν τη ζωή και την υγεία των ανθρώπων που αποτελούν και συμμετέχουν σε έναν Οργανισμό καθώς στις μέρες μας τέτοιοι κίνδυνοι δεν θεωρείται απίθανο να επέλθουν.

Με βάση λοιπόν μια ανθρωποκεντρική προσέγγιση διαχείρισης κρίσεων, ποιες είναι οι βέλτιστες πρακτικές και στρατηγικές που θα πρέπει να ακολουθήσει ένας οργανισμός προκειμένου να ενισχύσει τη βιωσιμότητα και ανθεκτικότητα του ειδικά όταν υπάρχει και μια μεγάλη διασπορά εγκαταστάσεων;

Θεωρώ ότι η πιο σημαντική στρατηγική που έχω υπόψη μου βρίσκεται στην πρόταση “Πρώτα από όλα ο Άνθρωπος”.

Εάν λοιπόν σε έναν Οργανισμό η Διοίκηση που λαμβάνει αποφάσεις σύμφωνα με τη συγκεκριμένη πρόταση τότε όλα τα σχέδια ασφαλείας και διαχείρισης κρίσεων έχουν σωστές βάσεις και προτεραιότητες, συνεπώς οι ζημιές σου θα αφορούν υποδομές ή άυλα περιουσιακά στοιχεία και άρα θα μπορούν να είναι διαχειρίσιμες.

Όσον αφορά τις βέλτιστες πρακτικές που μπορεί ένας Οργανισμός να χρησιμοποιεί για αποφύγει έναν κίνδυνο ή να ελαχιστοποιήσει τις ζημιές από την επέλευση του θα πρότεινα τα εξής:

1. Έγκριση Σχεδίου Διαχείρισης Κρίσης, για κάθε πιθανό κίνδυνο, το οποίο θα περιέχει συγκεκριμένους ρόλους, ευθύνες και διαγράμματα ροής ενεργειών ώστε να ελαχιστοποιείται το κείμενο, να είναι άμεσα κατανοητό το τι πρέπει να γίνει και να είναι εφικτό να εντοπιστεί άμεσα τυχόν κενό ή σφάλμα. Ωστόσο θα πρέπει όλοι μας να γνωρίζουμε ότι τα διαγράμματα ροής ενεργειών συνοδεύονται από λεπτομερείς οδηγίες κλπ.
2. Τακτική εκπαίδευση όλων των εμπλεκομένων και ασκήσεις επι του εκάστοτε Σχεδίου Διαχείρισης Κρίσης ώστε να μπορεί να εντοπιστεί εγκαίρως η ικανότητα διοίκησης όσων έχουν καθοριστικό ρόλο και τυχόν κενά σε εξοπλισμό ή υποδομές.

Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπει να επαφιόμαστε στη σκέψη ότι εφόσον ο επικεφαλής θα είναι παρών όλα θα πάνε καλά! Όσο καλύτερα εκπαιδευτούν όλοι οι εμπλεκόμενοι στη διαχείριση κρίσεων τόσο πιο θετικό θα είναι το αποτέλεσμα των ενεργειών.

Πως συνδέονται λοιπόν στις μέρες μας η έννοια του Safety και του Security ; Με ποιο τρόπο θα υπάρχει μια ευθυγράμμιση των δύο εννοιών;

Τα προηγούμενα πολλά χρόνια και ιδίως πριν την Πανδημία οι περισσότεροι Οργανισμοί διέθεταν Στελέχη εξειδικευμένα στο Security (Ασφάλεια) και αντίστοιχα άλλα Στελέχη εξειδικευμένα στο Safety (Υγεία & Ασφάλεια στην Εργασία) χωρίς να υπάρχει η απαραίτητη μεταξύ τους επικοινωνία και συνεργασία.

Τα τελευταία χρόνια η Παγκόσμια κοινότητα αντιλαμβανόμενη τις ανάγκες που προέκυψαν για την ασφάλεια και τη βιωσιμότητα των Οργανισμών δημιούργησε νέα πρότυπα όπως αυτό της Διαχείριση Κινδύνων και ειδικότερα του ERM (Enterprise Risk Management) κάτω από τα οποία έθεσε, μεταξύ άλλων, ως υποτομείς το Safety και το Security.

Σε αυτά τα πρότυπα υφίσταται ανάγκη για δημιουργία ομάδων ή επιτροπών διαχείρισης κρίσεων όπου συγκεκριμένα Στελέχη ορίζονται από τη Διοίκηση ή και υπό τη Διοίκηση κάθε Οργανισμού να διαχειριστούν κρίσεις δηλαδή κινδύνους που για κάποιους λόγους δεν ήταν εφικτό να αποφευχθούν μέσω των προληπτικών μέτρων που είχαν ληφθεί και χρήζουν κατασταλτικών μέτρων για την ελαχιστοποίηση των ζημιών που θα προκαλέσουν.

Στις συγκεκριμένες ομάδες ή επιτροπές, τα Στελέχη που θα εκφράσουν απόψεις και θα διαχειριστούν θέματα που άπτονται των τομέων Safety και Security θα πρέπει να έχουν την ικανότητα, τις γνώσεις και την εμπειρία του τομέα τους και να έχουν συνεργαστεί στενά πάνω σε κοινά σχέδια.

Συνεπώς τα Στελέχη που ασχολούνται με την Ασφάλεια (Security) και την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία (Safety) οφείλουν να συνεργάζονται και οι έννοιες αυτές να ευθυγραμμίζονται υποχρεωτικά κάτω από έναν επιχειρησιακό σχεδιασμό που σκοπό θα έχει την μείωση των πιθανοτήτων επέλευσης του κινδύνου απώλειας ανθρώπινης ζωής είτε πριν είτε κατα τη διάρκεια μιας κρίσης.

Σίγουρα όλα τα παραπάνω απαιτούν μια αποτελεσματική ηγεσία και καθοδήγηση με την ευθύνη να αποτυπώνεται στο πρόσωπο  του Υπεύθυνου Ασφάλειας ; Ποιος πρέπει να είναι λοιπόν ο σύγχρονος ρόλος του Υπευθύνου Ασφάλειας σήμερα και με ποιο τρόπο θα είναι αποδοτική η συνεργασία του με τη διοίκηση στη λήψη αποφάσεων και υλοποίηση μέτρων ; 

Σε μία νέα εποχή και σύμφωνα με τα νέα πρότυπα που προαναφέραμε κάθε Οργανισμός κρίνεται αναγκαίο να διαθέτει ένα Στέλεχος ικανό να διαχειρίζεται επαρκώς τόσο την Ασφάλεια (Security) όσο και την Υγεία & την Ασφάλεια στην Εργασία (Safety).

Αυτό το Στέλεχος θα πρέπει να διαθέτει τα τυπικά προσόντα, τις γνώσεις και την εμπειρία ώστε να είναι σε θέση να:

• αξιολογεί και να εκτιμά κάθε κίνδυνο και να τηρεί τον σχετικό πίνακα διαχείρισης κινδύνων
• συντάσσει σχετικές μελέτες τρωτότητας,
• επιλέγει τις προδιαγραφές των υποδομών και του εξοπλισμού που έχουν σχέση με τα δύο αντικείμενα,
• συντάσσει σχέδια αντιμετώπισης Καταστάσεων Εκτάκτου Ανάγκης, Επιχειρηματικής Συνέχειας, Διαχείρισης Κρίσεων, Διαφυγής και Διάσωσης και Σχεδιαγράμματα Διαφυγής,
• συντάσσει οδηγίες και εκπαιδευτική ύλη σχετικά με τα δύο αντικείμενα
• μπορεί να εκπαιδεύσει και να διοικήσει όλους τους απασχολούμενους στον Οργανισμό ανεξαρτήτως ιεραρχίας και
• είναι ικανός να αναλάβει να διαχειριστεί κάθε κρίση ως επιχειρησιακός υπεύθυνος σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της Διοίκησης του Οργανισμού ή της Επιτροπής Διαχείρισης Κρίσης.

Αυτό το Στέλεχος θα πρέπει να είναι ο Υπεύθυνος Ασφάλειας ή σύμφωνα με τα πρότυπα ο σύγχρονος ρόλος του Υπεύθυνου Ασφάλειας ως Υπεύθυνου Διαχείρισης Κινδύνων.

Συνεπώς όταν ένας Οργανισμός καταφέρει να διαθέτει ένα τέτοιο Στέλεχος εκτιμά τις προτάσεις του, αναβαθμίζει το ρόλο του, τον συνδράμει να βελτιώσει την Ασφάλεια του, κυρίως μέσω της εκπαίδευσης, και του αναθέτει να αξιολογεί και να εκτιμά όλες τις πληροφορίες και τις διεργασίες που σχετίζονται με τα δύο αυτά αντικείμενα.

Με τον τρόπο αυτό ο Οργανισμός θα έχει μία αποδοτική συνεργασία στη λήψη αποφάσεων και υλοποίηση μέτρων, χωρίς ωστόσο να παρεμποδίζεται η κύρια οικονομική λειτουργία του.

Θα ήθελα κλείνοντας να μου αναπτύξετε τις σκέψεις σας για το ρόλο και την επίδραση της τεχνολογίας στην ασφάλεια, στη διαχείριση κρίσεων και την προστασία της ανθρώπινης ζωής. 

Όσοι ασχολούμαστε με την Ασφαλεια των Οργανισμών και τη Διαχείριση των Κινδύνων, γνωρίζουμε ότι η διαχείριση των πληροφοριών, η αξιολόγηση και η εκτίμηση των στοιχείων είναι πλέον αδύνατη για έναν μέσο άνθρωπο ή ομάδα ανθρώπων όταν αυτός λειτουργεί χωρίς τη βοήθεια της τεχνολογίας.

Για παράδειγμα θα έλεγα ότι, εάν δεν υπήρχαν τα σημερινά σύγχρονα συστήματα ασφαλείας (πυρανίχνευση, CCTV, συναγερμός, αυτόματα συστήματα κατάσβεσης κλπ)  ίσως να μην ήταν δυνατό να προστατευτεί ένα εμπορικό κέντρο που δέχεται τουλάχιστον χίλιους επισκέπτες ανά ώρα και στεγάζεται σε ένα κτίριο δέκα χιλιάδων τετραγωνικών, πολλώ δε μάλλον να επιτευχθεί η επιτυχής διαχείριση μίας Κατάστασης Εκτάκτου Ανάγκης (π.χ. τρομοκρατικής ενέργειας ή εκδήλωσης πυρκαγιάς κλπ) κατά την οποία θα πρέπει να εκκενωθεί το κτίριο με ασφάλεια, να διασφαλιστεί ότι δεν υφίστανται εγκλωβισμένοι ή αγνοούμενοι κλπ και ταυτόχρονα να αντιμετωπίζεται κατασταλτικά η κρίση.

Σκεφτείτε λοιπόν πως θα ήταν δυνατό να προστατευθεί ένας Οργανισμός που διατηρεί πάνω από 450 εγκαταστάσεις διάσπαρτες ανά την Επικράτεια, απασχολεί πάνω από 34.000 Εργαζόμενους και δέχεται ημερησίως πάνω από 700.000 Πελάτες.

Με αυτό το σκεπτικό και κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω ότι είναι πλέον αναγκαία η ενοποίηση των συστημάτων ασφαλείας σε πλατφόρμες διαχείρισης και η χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης ώστε να επιτυγχάνεται το φαινομενικά αδύνατο. ο συγκεκριμένος  σχεδιασμός μπορεί να συνδράμει σημαντικό το ανθρώπινο δυναμικό καθοδηγώντας το και δίνοντας του τη δυνατότητα να πάρει κρίσιμες αποφάσεις όποτε αυτό κριθεί αναγκαίο, μειώνοντας το περιθώριο λάθους και ελαχιστοποιώντας τις πιθανότητες έκθεσης σε κίνδυνο, ανθρώπων και εγκαταστάσεων.

Ναι λοιπόν είναι επιτακτική η χρήση της τεχνολογίας στην ασφάλεια, τη διαχείριση κρίσεων και την εν γένει προστασία της ανθρώπινης ζωής καθώς συντελεί καθοριστικό παράγοντα για την λήψη κρίσιμων αποφάσεων σε ελάχιστο χρόνο και υπό δύσκολες συνθήκες.