Το μέλλον του κλάδου της Ασφάλειας υπό το πρίσμα της Πολιτείας του Πλάτωνα

‘‘Αν κάποιος θέλει να προβλέψει το μέλλον, πρέπει να συμβουλευτεί το παρελθόν, καθώς τα γεγονότα τού σήμερα δεν διαφέρουν από τα γεγονότα του παρελθόντος.’’ (Niccolò Machiavelli, Il principe, 1513)

Χατζόβουλος Ε. Νικόλαος

International Security-Health & Safety Consultant

 

 

 

Με γνώμονα τη ρήση του Μακιαβέλλι^[1] θα αρχίσουμε να συμβουλευόμαστε το παρελθόν εξετάζοντας αξιόπιστα δεδομένα δευτερογενούς επιπέδου έρευνας τα οποία υπάρχουν σε ευρεία διάθεση, καταλήγοντας έως την Πολιτεία του Πλάτωνα^[2] ώστε να καθιστούμε ικανοί να εξαγάγουμε ουσιαστικά συμπεράσματα σχετικά με το θεμιτό μέλλον του Κλάδου.

Σε μια από τις διαλέξεις του Δασκάλου κυρίου Κυριακάκη Σπυρίδων, στον οποίο και αφιερώνεται το παρόν άρθρο, μας μίλησε για την βαρύνουσα σημασία και την μείζον έννοια της Ασφάλειας η οποία εντοπίζεται γραπτώς από το 480π.χ. στην Πολιτεία του Πλάτωνα. Ένας Δάσκαλος χρειάζεται μόνο ελάχιστες λέξεις για να καλλιεργήσει στους μαθητές του την επιθυμία για επιστημονική έρευνα. Οι ‘‘Φύλακες’’ και η ‘‘Επιστήμη των Φυλάκων’’ (Purpura & Κυριακάκης, 2005, σελ. 52) αποτελούν μεν στοιχεία της Πλατωνικής Πολιτείας, αλλά ταυτόχρονα αντικείμενο το οποίο στο διηνεκές απαιτεί ενδελεχή μελέτη από Στελέχη του χώρου, ιδιαίτερα σε όσους δραστηριοποιούνται σε Δημόσιες και Ιδιωτικές θέσεις ευθύνης.

Ιστορική αναδρομή της Ιδιωτικής Ασφάλειας στην Ελλάδα

Οι Ι.Ε.Π.Υ.Α., εκκίνησαν τις δραστηριότητες τους στην Ελλάδα στα μέσα της δεκαετίας του 1970, ενώ είχαν ήδη γνωρίσει άνθιση στην Αμερική από τις αρχές του 19^ου αιώνα (Dempsey, 2008), επεκτάθηκαν στην Ευρώπη από τις αρχές του 20^ου αιώνα (Άνθης, 2004), και κατάφεραν μέσα σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα να αναπτυχθούν σε όλους τους τομείς της επιχειρηματικής δραστηριότητας καταλαμβάνοντας μέρος της αγοράς το οποίο μέχρι πρότινος κατείχε, πλειοψηφικά, η Ελληνική Αστυνομία.

Ανασκοπώντας το εγγύς παρελθόν εντοπίζουμε ότι το 2007 επιχειρούσαν 1.000 εταιρίες με 35.000 προσωπικό, το 2012 δραστηριοποιούνταν 2.150 εταιρίες με 45.000 προσωπικό ενώ το 2020 λειτουργούσαν περισσότεροι από 2.500 οργανισμοί Ιδιωτικής Ασφάλειας με πάνω από 50.000 πιστοποιημένο προσωπικό (14^η θέση στην Ευρώπη). Σε οικονομικά δεδομένα, η Ελληνική αγορά Ιδιωτικής Ασφάλειας ανήλθε το 2020 σε συνολικό τζίρο 275 εκ. ευρώ (23^η θέση στην Ευρώπη). Και τέλος, η αναλογία πληθυσμού προς υπάλληλο ανέρχεται σε 376 πολίτες προς 1 Στέλεχος Ασφάλειας (17^η θέση στην Ευρώπη).^[3]

Από ενάρξεως των δραστηριοτήτων έως και σήμερα εντοπίζουμε μια σταθερά κλιμακούμενη εκχώρηση αρμοδιοτήτων προς την ιδιωτική Ασφάλεια η οποία αξίζει να σημειωθεί πως προηγήθηκε της Δημόσιας.

‘‘Η ιδιωτική ασφάλεια προηγήθηκε της δημόσιας επειδή η δημόσια τάξη προήλθε μέσα από ολοκληρωμένες και οργανωμένες πολιτείες’’. (Purpura & Κυριακάκης, 2005, σελ 52)

Η προσφορά του κλάδου στην Ελληνική κοινωνία

Η εκχώρηση αρμοδιοτήτων ως γενική κατάσταση έχει επιφέρει σημαντική άνθιση στον Κλάδο και ταυτόχρονα περικλείει δυνητικά οφέλη για την παροχή του υπέρτατου αγαθού της Ασφάλειας στην Ελληνική κοινωνία με τους ακόλουθους τρόπους:

• Συμβολή στην πρόληψη και αποτροπή των παράνομων πράξεων.
• Μείωση των ευκαιριών διάπραξης έκνομων ενεργειών μέσω της εμφανούς παρουσίας των Στελεχών Security.
• Συμβολή στην εμπέδωση του αισθήματος ασφάλειας των πολιτών.
• Κάθετη και Οριζόντια συνεργασία με την Ελληνική Αστυνομία για την πρόληψη της παραβατικότητας.
• Ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
• Νέες θέσεις εργασίας – καταπολέμηση της ανεργίας.
• Δυνατότητα μετακίνησης Αστυνομικών Οργάνων προς νευραλγικά πόστα.
• Αφοσίωση της Ελληνικής Αστυνομίας στην πάταξη του οργανωμένου εγκλήματος.
• Διατήρηση του ρόλου της επίσημης διωκτικής αρχής του Κράτους από την Ελληνική Αστυνομία.

Οι εκχωρήσεις αρμοδιοτήτων προς την Ιδιωτική Ασφάλεια εμφανίζουν αυξητική τάση σε παγκόσμιο επίπεδο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, το οποίο (ίσως) θα αποτελέσει ένα από τα επόμενα βήματα σε Ελληνική πραγματικότητα, αποτελεί η περιμετρική φύλαξη και ο έλεγχος εισόδου/εξόδου στρατιωτικών και άλλων ευαίσθητων εγκαταστάσεων από ιδιωτικούς φορείς. Γεγονός το οποίο μπορεί να στηριχθεί στην γενικευμένη πολιτική των τελευταίων δεκαετιών σχετικά με την συρρίκνωση του Δημόσιου τομέα^[4]. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, την Γερμανία, και άλλα κράτη εφαρμόζεται ήδη από τις αρχές του 21^ου αιώνα με το κατάλληλο νομικό πλαίσιο^[5].

Προοπτικές ανάπτυξης

Είναι όμως ο Ελληνικός κλάδος Ιδιωτικής Ασφάλειας σήμερα ή στο άμεσο μέλλον έτοιμος να συνεχίσει επάξια την ανάληψη νέων καθηκόντων υψηλών προδιαγραφών ;

Προφανώς, σε επιχειρηματικό επίπεδο υπάρχει η επιθυμία να αναπτυχθεί ο κύκλος δραστηριοτήτων της Ιδιωτικής Ασφάλειας ώστε να επιφέρει περαιτέρω μείωση της ανεργίας και αύξηση του συνολικού ετήσιου τζίρου. Όμως, το υπάρχον σύστημα, η παρεχόμενη εκπαίδευση και πιστοποίηση, το προσωπικό, και τα μέσα αξιολογικού ελέγχου είναι στο σύνολό τους κατάλληλα καταρτισμένα και εφοδιασμένα προς αυτή την κατεύθυνση; Απάντηση μας δίδεται όχι σε προσωπικό επίπεδο ατομικής άποψης, αλλά σε ιστορικό επίπεδο όταν τον 21^ο αιώνα εν μέσω υπέρμετρης τεχνολογικής ανάπτυξης και θεωρητικής κατάρτισης σε θέματα ασφαλείας ερχόμαστε αντιμέτωποι με περιστατικά ανεμπόδιστης ένοπλης εισβολής εντός οργανισμών με πολλαπλά θύματα^[6] και άλλα δυσάρεστα παραδείγματα στα οποία δεν κρίνεται σκόπιμο να αναφερθούμε στο παρόν.

Με βλέμμα …προς τα πίσω !

Σε αυτό το σημείο οφείλουμε να κοιτάξουμε όχι μπροστά αλλά πίσω. Να κοιτάξουμε πίσω και να αναζητήσουμε λύσεις στα κλασσικά κείμενα τα οποία κρύβουν θησαυρούς για ένα καλύτερο και ασφαλέστερο αύριο.

Ο Πλάτων στην Πολιτεία του αφιερώνει μεταξύ άλλων ουσιαστικό μέρος στα 4 πρώτα από τα 10 βιβλία που περικλείεται το όλον του έργου για να μας υποδείξει την ‘‘Επιστήμη των Φυλάκων’’. Μέσω του Σωκράτη, ο οποίος είναι ο κεντρικός ομιλητής του έργου, αναπτύσσει τα χαρακτηριστικά τα οποία πρέπει να διέπουν τον ‘‘Φύλακα’’^[7] περιλαμβάνοντας την επιτήδεια ικανότητα πρόβλεψης, τις οξείς αισθήσεις, την σωματική ελαφρότητα (βάρος), την δύναμη, την ανδρεία, την γενναιότητα, το θυμοειδές του χαρακτήρος (σώμα και πνεύμα), την εκ φύσεως ροπή προς την φιλοσοφία, την φιλομάθεια, το προσόν του να είναι αφιλοχρήματος και αδιάφθορος, το προσήκον μέτρο στις πράξεις του σε συνδυασμό με το να μην απογοητεύεται εύκολα και όλα αυτά με τέτοιο τρόπο ούτως ώστε να συνδυάζονται αρμονικά μεταξύ τους.

Εν συνεχεία, χαρακτηριστικές και απόλυτες είναι οι αναφορές του Σωκράτη στο γεγονός ότι οι ‘‘Φύλακες’’ πρέπει να αφοσιώνονται αποκλειστικώς στην τέχνη της Ασφάλειας και να μην περισπτώνται με λοιπά καθήκοντα, κατάσταση η οποία έρχεται σε πλήρη ταύτιση με την άποψη του προγενέστερου χρονολογικά Θουκυδίδη δια στόματος Περικλή απευθυνόμενος προς την Εκκλησία του Δήμου των Αθηνών το 446π.χ. (Θουκυδίδη Ιστορία 1-142)

‘‘…Τοιουτοτρόπως, όσον σπουδαιότερον είναι το έργον των φρουρών της πόλεως, τόσον είναι ανάγκη να γίνεται με όλην την σπουδήν και την επιμέλειαν….’’

‘‘…οι φρουροί μας, απηλαγμένοι πάσης άλλης ενασχολήσεως, έργον αποκλειστικόν θα έχουν την υπεράσπισιν της ελευθερίας της πόλεως και τίποτε άλλο, που δεν έχει σχέσιν με αυτό, δεν θα τους επιτρέπεται να κάμνουν…’’

‘‘…η φύσις του ανθρώπου έχει κατακερματισθεί εις μικροτέρας ακόμη ειδικότητας, ώστε να είναι αδύνατον να μιμήται κανείς πολλά συγχρόνως, ή και να κάμνη επιτυχώς εκείνα που παριστάνουν αι μιμήσεις…’’^[8]

Στη συνέχεια γίνεται εκτεταμένη αναφορά στη μορφολογία του σώματος, του πνεύματος, και της διατροφής την οποία πρέπει να διέπει ένα ‘‘Φύλακα’’ τείνοντας να ταυτιστεί με εκείνη του αθλητή.

‘‘…δεν είναι οι φρουροί μας αθληταί, προωρισμένοι μάλιστα δια τους μέγιστους αγώνας;…’’

‘‘…δεν είναι το γερόν και καλόν σώμα εκείνο, που με την αρετήν του κάμνει καλήν και την ψυχήν, αλλά το εναντίον η ψυχή, όταν είναι καλή, καθιστά με την αρετήν της κάλλιστον και το σώμα…’’^[9]

Καθώς ο Σωκράτης οδηγείται εν τη ρύμη του λόγου να περισυλλεχθεί σχετικά με την εκπαίδευση των ‘‘Φυλάκων’’ και αφού ανταλλάξει ιδέες και απόψεις με τους συνομιλητές του καταλήγουν στο συμπέρασμα πως η εκπαίδευση πρέπει να ξεκινάει από νεαρή ηλικία, να γίνεται επιλογή συγκεκριμένων εκπαιδευτικών μέσων και εγχειριδίων τα οποία να εξυπηρετούν τους βαθύτερους σκοπούς της αποστολής των φυλάκων, και τέλος η ανατροφή και η εν γένη εκπαίδευση να γίνεται με τέτοιο τρόπο που να υπάρχει ξεκάθαρος προσανατολισμός προς την διατήρηση της ταπεινότητας.

Κατά συνέπεια και εφαρμογή του συνόλου των ανωτέρω προϋποθέσεων σύμφωνα με τον Πλάτων αυτά τα στελέχη μπορούν να ονομαστούν αληθινοί φύλακες.

‘‘…τόσον ως προς τους εξωτερικούς εχθρούς όσον και προς τους ιδίους πολίτας, δια να αφαιρούν από αυτούς μεν την θέλησιν, από εκείνους δε την δύναμιν να την βλάπτουν…’’^[10]

Ολοκληρώνοντας την ανάλυση επί της επιστήμης των φυλάκων εντοπίζουμε την ανάγκη να ορίζεται αμοιβή για τις παρεχόμενες υπηρεσίες και μάλιστα τέτοια η οποία να είναι κατάλληλη σύμφωνα με τις ανάγκες της εποχής.

‘‘…καμία τέχνη και εξουσία δεν παρασκευάζει εκείνο που της είναι ωφέλιμον αυτής, αλλά, καθώς ελέγαμεν απ’ αρχής, εκείνου που υπάγεται εις την δικαιοδοσίαν της και το επιβάλλει αυτό, αποβλέπουσα εις το συμφέρον αυτού, αν και είναι ασθενέστερος, και όχι εις το συμφέρον του ισχυεροτέρου… δι αυτό, καθώς φαίνεται, έγινε ανάγκη να ορισθή αμοιβή δι’ όσους θέλουν να αναλάβουν μια εξουσίαν, χρήματα ή τιμαί…’’^[11]

Συμπερασματικά μπορούμε να αποφανθούμε πως οι εκθετικά αυξανόμενες απαιτήσεις του Κλάδου τόσο σε ανθρώπινο δυναμικό όσο και σε επιχειρησιακό επίπεδο οφείλουν να διασταυρώσουν τους παρόχους έτοιμους προς ανταπόκριση. Η ανασκόπηση των συστημικών παραμέτρων που αναπτύχθηκαν μέσα από το έργο του Πλάτων αποτελούν μονόδρομο προς την ποιοτική και ποσοτική στελεχιακή ενδυνάμωση του κλάδου.

Θεμέλιο λίθο προς αυτή την κατεύθυνση θα αποτελέσει η θέσπιση και πλήρης εφαρμογή του περιεχομένου των κλασσικών κειμένων του Θουκυδίδη, του Πλάτων και άλλων αξιόλογων Αρχαίων Ελλήνων οι οποίοι πραγματεύονται αγαθά όπως αυτό της Ασφάλειας, στο εγκόλπιο της βασικής εκπαίδευσης των στελεχών του χώρου. Δεν είναι τυχαίο ότι τα εν λόγο κλασσικά κείμενα διδάσκονται σε Πανεπιστήμια του εξωτερικού με αντίστοιχο επαγγελματικό προσανατολισμό.

Επιστέγασμα μιας τέτοιας προσπάθειας ή και πρωτοποριακή πρωτοβουλία θα αποτελέσει η παράλληλη προσέγγιση των Ι.Ε.Π.Υ.Α. προς αυτή την κατεύθυνση ώστε μεσοπρόθεσμα ο χώρος να είναι έτοιμος για μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη ανάπτυξη.

Υ.Γ.

Ακόμη και για τον Σωκράτη το εν λόγο έργο δεν ήταν ευκαταφρόνητο…’’επιφορτιζόμεθα με όχι αξιοκαταφρόνητον επιχείρημα· ας μην αποδειλιάσωμεν όμως, και εμπρός όσον μας το επιτρέπουν αι δυνάμεις μας…’’ αλλά αξίζει τον κόπο να προσπαθήσουμε όλοι, ο κάθε ένας με τον τρόπο που μπορεί!

Βιβλιογραφία:

Άνθης Α., Η τέχνη της παροχής ασφάλειας – Το βασικό εγχειρίδιο των υπαλλήλων ασφαλείας, αυτοέκδοση, Αθήνα, 2004.

Dempsey J., Introduction to Private Security, 2nd Edition, State University of NY – Empire College, New York, 2008.

Ηess K., Introduction to Private Security, 5th Edition, State University of New York, Brockport, New York, 2009.

Κυριακάκης Σ., Κανάλης Γ., Εγκυκλοπαιδικό εγχειρίδιο του Security Manager, Pressline, Αθήνα, 2008.

Machiavelli Niccolò, and John Humphreys Whitfield. Il principe. Oxford: Clarendon Press, 1968.

Πλάτων, Πολιτεία, Μετάφραση Γρυπάρης Ι, Εκδόσεις Μάτι, 2004.

Purpura Ph., C.P.P., Κυριακάκης Σ., Security – Το βασικό βοήθημα Στελεχών Εγγύτατης Ασφάλειας & Ιδιωτικών, ΙΩΝ, Αθήνα, 2005.

Ευάγγελος I. Χαϊνάς, Ο κλάδος της Ιδιωτικής Ασφάλειας στην Ελλάδα την εποχή της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, Crime in Crisis-Τιμητικός Τόμος Νέστορα Κουράκη, Αθήνα, 2016.

Johanna Hanink, Θουκυδίδης, Περί Πολέμου, Εκδόσεις Διόπτρα, Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, 2020

 

 

 

 

[1] Ο Niccolò di Bernardo dei Machiavelli (3 Μαΐου 1469 – 21 Ιουνίου 1527) ήταν Φλωρεντινός διπλωμάτης, συγγραφέας, φιλόσοφος και ιστορικός που έζησε κατά την Αναγέννηση.

[2] Η Πολιτεία (ή Περί δικαίου) είναι ένα από τα γνωστότερα έργα του Πλάτωνα, το οποίο γράφτηκε περίπου το 380 π.Χ., κι έχει ασκήσει μεγάλη επιρροή τόσο στη φιλοσοφία, όσο και στην πολιτική θεωρία.

[3] https://www.coess.org/ Confederation of European Security Services Statistical Data.

[4] Υπουργείο Εσωτερικών / Μητρώο Ανθρωπίνου Δυναμικού Ελληνικού Δημοσίου

[5] 2003 Defense Authorization Act signed by President Bush. 10 U.S. Code Chapter 146 – Contracting for performance of civilian commercial or industrial type functions.

[6] (ΑΠΕ-ΜΠΕ) Τέσσερις οι νεκροί στο επεισόδιο με τους πυροβολισμούς στη ναυτιλιακή στη Γλυφάδα ΕΛΛΑΔΑ /Δευτέρα 12 Φεβρουαρίου 2024

[7] Ως ‘‘Φύλακα’’ νοούμε το σύνολο του προσωπικού το οποίο δραστηριοποιείται στον κλάδο ανεξαρτήτως θέσεως στην ιεραρχική κλίμακα. Υπό την φιλοσοφική έννοια ακόμη και ο Διευθυντής Ασφαλείας νοείται ως Φύλακας.

[8] Αποσπάσματα από το 2^ο βιβλίο της Πολιτείας.

[9]-10 Αποσπάσματα από το 3^ο βιβλίο της Πολιτείας.

[11] Απόσπασμα από το 1^ο βιβλίο της Πολιτείας.