Το δίλλημα του Προσωπικού Συνοδού Ασφαλείας – Πρόβλεψη ή Προετοιμασία;           

Στην παροχή Υπηρεσιών Ασφαλείας και ιδιαιτέρως στο Επιχειρησιακό Περιβάλλον Δράσης(ΕΠΔ) * του Προσωπικού Συνοδού Ασφαλείας (Σ.Α.) συνηθίζουμε να αναλύουμε τα κρίσιμα δρώμενα στο χώρο, αποδεχόμενοι ως αξίωμα, τη ρευστότητα του περιβάλλοντος. 

Δημήτριος Μερτσιωτάκης

Απόστρατος Αξ/κος Π.Α./Απόφοιτος Σχολής Πολέμου

Πιστοποιημένος Εκπαιδευτής Ενήλικων

CPO, VPTS Founder Instructor

Εκπαιδευτής ΣΚΟΕ

Για αυτό το λόγο χρησιμοποιείται  ο  διεθνής όρος «Liquid Environment», θέλοντας να προσδιοριστεί ότι το πεδίο δράσης των Σ.Α. είναι απολύτως ρευστό.Τόσο ρευστό και ραγδαία εξελίξιμο, που για την αντιμετώπιση ενός κρισιγενούς περιστατικού (π.χ. ένοπλη απειλή), απαιτεί την ταχύτατη μετάβαση από την κατάσταση επαγρύπνησης (μιας και δεν υπάρχει ποτέ κατάσταση εφυσηχασμού), σε κατάσταση Red Alert & Emergency Response. Μια κατάσταση εξαιρετικής έντασης, με ότι αυτό συνεπάγεται για τον ανθρώπινο οργανισμό και τον Σ.Α.  Είναι γνωστό ότι, οι κρισιγενείς καταστάσεις, εξελίσσονται με απίστευτη σφοδρότητα και έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην Ομάδα Ασφαλείας και στο φυλασσόμενο πρόσωπο, ενώ ταυτόχρονα δυστυχώς είναι αναδρομικά ερμηνεύσιμες ! Η αντιμετώπισή τους δε, απαιτεί εξαιρετικά αντανακλαστικά ενστικτώδους αντίδρασης, ψυχραιμία για τη λήψη της σωστής απόφασης και ταχύτατη απεμπλοκή.  Συνήθως, η αδυναμία αντιμετώπισης τέτοιου είδους καταστάσεων, αποδίδεται στον παράγοντα τύχη ή στην ατυχία, ως πρώιμη βιολογική αντίδραση του ανθρώπου, για να δικαιολογήσει την αποτυχία του.  Έτσι, εύκολα χαρακτηρίζεται ένα γεγονός τυχαίο και μη προβλέψιμο.

Αλήθεια, η αντιμετώπιση μιας κρισιγενούς κατάστασης είναι θέμα τύχης ή συγκυρίας τελικά; Πρόβλεψης ή προετοιμασίας;

Η «τύχη» ως σύνολο απροβλέπτων περιστατικών που η σύμπτωσή τους δεν έχει λογική εξήγηση, βρίσκει απέναντι της τη συγκυρία, που προκύπτει από τη σύμπτωση των γεγονότων , μια δεδομένη χρονική στιγμή, ειδικά στο επιχειρησιακό περιβάλλον των Σ.Α.. Οι άνθρωποι αδυνατούν να αντιληφθούν το νόμο των πιθανοτήτων, ως ιδιότητα του σύμπαντος για να συμβεί κάτι, και αντιδρούν σπασμωδικά, χωρίς σχέδιο, προετοιμασία και οργάνωση. Τα τελευταία χρόνια κερδίζει έδαφος η άποψη, ότι σε μια ένοπλη συμπλοκή, η συγκυρία είναι η ικανή και αναγκαία συνθήκη, και δρα ως καταλύτης, προκειμένου να ισχύει το τρίγωνο επιβίωσης, παραπέμποντας τον παράγοντα τύχη στην  «τυχαία επιβίωση». Άρα, πόσο αποδεκτή ή ανεκτή μπορεί να είναι η τυχαία επιβίωση από ένα Συνοδό Ασφαλείας ;

 Αναγκαία ποσόστωση επιβίωσης

Οι επιχειρησιακοί προϊστάμενοι των Συνοδευτικών Ομάδων Ασφαλείας(Σ.Ο.Α.), συνηθίζουν να ασχολούνται και να σχεδιάζουν την ασφάλεια των φυσικών προσώπων, προκρίνοντας  ως λύση για την αντιμετώπιση κρισιγενών περιστατικών (π.χ. ένοπλων) , τον παράγοντα πρόβλεψη.**    Δίνουν μάλιστα τόση σημασία στον παράγοντα πρόβλεψη, χρησιμοποιώντας τον ως πανάκεια, γράφοντας δεκάδες σελίδες πιθανών και απίθανων περιστατικών , συνήθως σε εγχειρίδια με την ένδειξη «ΑΠΟΡΡΗΤΟ», τα οποία  παρουσιάζουν προς έγκριση στο φυλασσόμενο πρόσωπο, ως την απόλυτη λύση, σαν να έχουν συνάψει κάποια συμφωνία με τη συγκυρία, ότι έχουν προβλέψει τα πάντα! Συνηθίζουν δε,  με μια γενικόλογη προφορική ενημέρωση, να αναθέτουν  καθηκοντολόγια,  ενώ απαιτείται ενυπόγραφη λήψη των οδηγιών για τους κανόνες εμπλοκής και τις διαδικασίες απεμπλοκής – διάσωσης και διαφυγής. Επίσης, πολλοί Σ.Α. εργαζόμενοι κατά μόνας ή σε μικρότερες ομάδες, εφαρμόζουν το ίδιο μοντέλο σκέψης για την αντιμετώπιση πιθανών απειλών. Απλώς προσπαθούν να προβλέψουν τα πάντα !! Ξοδεύουν ατέλειωτες ώρες σκέψης πιθανολογώντας…!  Όσο για τη  στοιχειώδη εκπαίδευση προετοιμασίας αντιμετώπισης έστω κάποιων εξ’ αυτών των σεναρίων, ούτε λόγος! Όσο όμως οι άνθρωποι (Σ.Α.) δεν εκπαιδεύονται, ας επιφυλάσσονται ως προς την κρίση τους….

Κατά συνέπεια, προκύπτει ένα βασικό ερώτημα: Μπορούμε να προβλέψουμε τα πάντα ; Μπορούμε να σκεφτόμαστε όλη την ημέρα μήπως συμβεί κάτι; Είναι δυνατόν να απασχολούμε το μυαλό μας, φανταζόμενοι διάφορα περιστατικά , προσπαθώντας να βρούμε μια τέλεια λύση σε ένα απρόσμενο γεγονός;

Η αλήθεια είναι ότι κανένας, προϊστάμενος ή Σ.Α., δεν μπορεί όλη την ημέρα να σκέφτεται μήπως συμβεί κάτι. Το τέλος της ημέρας θα βρίσκει τους Σ.Α., διανοητικά εξουθενωμένους και εξαιρετικά κατάκοπους, ξεχνώντας πολλές φορές ότι,  υπάρχουν πίσω κάποιοι που τους περιμένουν να γυρίσουν σπίτι! Μήπως, μπορέσουμε να κάνουμε την ημέρα μας καλύτερη, εάν προετοιμασθούμε περισσότερο;

Όμως, τι σημαίνει προετοιμασία; Μήπως είναι εν τέλει η ικανότητα του να αντιληφθούμε ότι δεν μπορούμε να προβλέψουμε τα πάντα όπως είπε και ο Νασίμ Νίκολας Τάλεμπ;

• Μήπως σκεπτόμενοι ότι, αφού δεν μπορούμε να προβλέψουμε τα πάντα, είναι προτιμότερο να αρχίσουμε να προετοιμαζόμαστε πρακτικά περισσότερο παρά να προσπαθούμε να προβλέπουμε περισσότερο;
• Μήπως η αντίληψη, ως ξεκάθαρη εικόνα, των συνεπειών ενός γεγονότος (π.χ. μιας ένοπλης συμπλοκής), ακόμη κι αν δεν γνωρίζουμε πόσο πιθανό είναι να συμβεί, μας βοηθήσει ώστε να προετοιμαστούμε με ανάλογες εκπαιδευτικές δράσεις αλλά και πρακτικές αμυντικές συμπεριφορές;
• Μήπως η εστίαση στις επιπτώσεις των ενδεχομένων γεγονότων(που μπορούν να εκτιμηθούν, όπως απώλειες), μας βοηθήσει μέσω της προετοιμασίας μας με σενάρια*** υπαρκτά και όχι φαντασμαγορικά, να περιορίσουμε την έκπληξη μιας απειλής ώστε να γκριζάρουμε τον μαύρο κύκνο; Κοινώς, να μην μας πιάσουν στον ύπνο!  (the Black Swan)

Γιατί η απειλή  είναι εκεί έξω, καθημερινά, απέναντι, δίπλα ή πίσω μας….             

Κατά συνέπεια, βάζοντας τον παράγοντα τύχη στις καλένδες θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε ένα περιστατικό και να επιβιώσουμε, μιας και τίποτα δεν έχουμε μάθει να αφήνουμε στην τύχη. Με αυτό τον τρόπο θα  προσπαθούμε να έχουμε σύμμαχο τη θετική μας σκέψη και την θετική σύμπτωση! Εγκαταλείποντας την ιδέα του απόλυτου προβλεπτού, είναι εξαιρετικά πολλά τα οφέλη και οι δράσεις  που μπορούμε να λάβουμε και πράξουμε,  προκειμένου να ανταποκριθούμε στην πρόκληση του απρόβλεπτου. Το μόνο που απαιτείται είναι η συναίνεση δια της πειθούς του φυλασσόμενου προσώπου και η δική μας εκπαιδευτική προετοιμασία. Έσο έτοιμος!

* Ως Επιχειρησιακό Περιβάλλον Δράσης(ΕΠΔ) των Σ.Α., αποκαλώ την εξελικτική αλληλουχία των γεγονότων στο χωροχρόνο. Ο χώρος δεν αποτελεί μονοδιάστατη εικόνα, αλλά πλαισιώνεται νομοτελειακά από το χρόνο. Κάθε στιγμή της ζωής, βιώνεται μέσα στα πλαίσια ενός  χώρου. Για αυτό κάθε δράση εξελίσσεται  σε σχέση με τον χρόνο και το χώρο.

** Πρόβλεψη = Εκτίμηση πιθανών μελλοντικών  γεγονότων & σχεδίων επί χάρτου. Στο Ε.Π.Δ. των Σ.Α., η πρόβλεψη ως προϊόν Υποκειμενικής και Ενστικτώδους Σκέψης, αλλά και ως επί χάρτου σχεδιασμός, αδυνατεί να συμβάλλει καθοριστικά στην υλοποίηση ενός σχεδίου ασφαλείας, χωρίς εξαιρετική δομή εκπαίδευσης και προετοιμασίας, μιας και η πρόβλεψη των πάντων είναι αδύνατη κυρίως λόγω:

Α. Πιθανής έλλειψης ιστορικών στοιχείων για ανάλυση και αξιολόγηση.

Β. Εκτίμησης:,   κατά συνέπεια, απαιτείται μεγάλο κόστος και ανθρώπινο δυναμικό για να καλυφθεί το συνήθως τεράστιο εύρος των προβλέψεων.

Γ. Ακρίβειάς της, που μειώνεται ταχύτατα όσο η προβολή στο χρόνο επιμυκείνεται. Μιας και ο χρόνος αποτελεί τον μεγαλύτερο εχθρό της.

*** Η εκπαίδευση και η προετοιμασία με σενάρια, απαιτεί χρόνο,  προσωπικό και εταιρικό, προϋπολογισμό και εξοδολόγιο. Ενώ έχει άμεσα μετρήσιμα αποτελέσματα, γιατί αποτελεί τον μοναδικό τρόπο αξιολόγησης της ετοιμότητας των Σ.Ο.Α. & Σ.Α..

https://el.wiktionary.org

https://www.greek-language.gr

Nassim Nikholas Taleb: The Black Swan, Εκδόσεις ΦΕΡΕΝΙΚΗ,  (ISBN 978-960-9513-00-5)